John Vũ: Các bạn trẻ nên có kế hoạch nghề nghiệp cho bản thân

Khi dạy ở châu Á, tôi thấy nhiều sinh viên đại học không có kế hoạch nghề nghiệp. Một số người không có mục đích học tập hay không thể quyết định phải làm gì với giáo dục của họ.

Sinh viên thường bảo tôi: “Chúng em sẽ nghĩ về điều đó sau khi tốt nghiệp.” Điều đó nghĩa là sau khi hoàn thành viec học, họ sẽ xin việc và làm việc cho bất kì ai thuê họ. Tôi hỏi: “Nếu em tốt nghiệp về kĩ nghệ, nhưng chỉ tìm được việc làm trong quảng cáo, em có lấy nó không?” Một sinh viên trả lời: “Dạ, may mà có được việc làm. Em không thể chọn lựa được khi hàng triệu người tốt nghiệp đại học bị thất nghiệp.” Khi tôi hỏi một người tốt nghiệp liệu cô ấy có học bằng cấp chuyên sâu. Cô ấy đáp: “Em không biết. Em phải hỏi bố mẹ em.”

Điều đó phản ánh một truyền thống của châu Á nơi sinh viên chọn lĩnh vực học tập dựa trên điều cha mẹ họ muốn thay vì quyết định cho bản thân họ. Tất nhiên cha mẹ muốn điều tốt cho con cái họ nhưng nhiều người không biết về thị trường hiện thời hay không có thời gian để nghiên cứu cơ hội việc làm. Nhiều người vẫn tin rằng bằng cấp càng cao càng tốt cho nên họ khuyến khích con họ tiếp tục học các bằng cấp như thạc sĩ và tiến sĩ mà không biết rằng bằng cấp cao giới hạn cơ hội có được việc làm của họ. Nhiều cha mẹ không biết rằng thế giới đã thay đổi và có nhiều chọn lựa nghề nghiệp tuyệt hảo mà họ không nghe nói tới.

Không có kế hoạch nghề nghiệp, sinh viên châu Á gặp khó khăn khi chọn giữa điều họ thích và điều họ cần. Mỗi năm, sau khi qua kì thi tuyển vào đại học, nhiều sinh viên đối diện với quyết định về chọn lĩnh vực học tập thích hợp. Đôi khi có xung đột giữa điều họ thích và điều cha mẹ họ muốn. Một sinh viên phàn nàn: “Bố em muốn em học Y để là bác sĩ nhưng em thích học nhạc và là nhạc sĩ.” Vấn đề là khi sinh viên không chọn cái gì đúng, kết quả có thể là thảm hoạ. Vài năm trước, tôi có một sinh viên có tài văn học. Anh ta muốn là nhà văn nhưng cha mẹ anh ta buộc anh học Kĩ nghệ phần mềm. Anh ta tranh đấu với xung đột này và không học tốt vì anh ta phải học cái gì mà anh không thích. Sau khi tốt nghiệp, anh không tìm được việc làm mặc dù anh ta có bằng cấp cho nên anh phải làm việc trong nhà hàng của cha mẹ anh ta. Tất nhiên, theo điều người ta thích không tạo ra vị trí tốt. Có nhiều người tốt nghiệp bị thất vọng với bằng cấp trong lĩnh vực mà họ chọn nhưng không thể giúp cho họ kiếm sống được.

Bài viết của giáo sư John VũẢnh minh họa tham khảo từ trang web khác.